Asystent rodziny, na podstawie ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. z 2018 roku poz. 998 ze zm.), zwanej dalej ustawą o wspieraniu rodziny, realizowanej od 1 stycznia 2012 roku, prowadzi działania skierowane do rodzin przeżywających trudności w realizacji funkcji opiekuńczo-wychowawczej. Od 1 stycznia 2017 roku, z dniem wejścia w życie ustawy z dnia 4 listopada 2016 roku o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” (Dz.U. z 2016 roku poz.1860 ze zm.), zwanej dalej ustawą „Za życiem”, poszerzył się obszar działań asystenta rodziny poprzez przypisanie mu funkcji koordynatora kompleksowego wsparcia (poradnictwa) dla kobiet w ciąży i ich rodzin, ze szczególnym uwzględnieniem kobiet w ciąży powikłanej, kobiet w sytuacji niepowodzeń położniczych oraz wsparcia rodzin dzieci, u których zdiagnozowano „ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą ich życiu, która powstała w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu”. Ponadto do działań asystenta należy współpraca z innymi służbami z różnych systemów, w tym z podmiotami udzielającymi świadczeń zdrowotnych, pracującymi na rzecz kobiety w ciąży i jej rodziny (zob. art. 2 ustawy „Za życiem”), a także art. 2 ust 3, art. 3 ust. 2, art. 15 i art. 190 a ustawy o wspieraniu rodziny).
Cele, zadania i dominujące działania asystenta rodziny
Do zadań asystenta należy :
− wsparcie i towarzyszenie emocjonalne,
− opracowanie wspólnie z kobietą w ciąży i/lub rodziną indywidualnego katalogu możliwego wsparcia,
− koordynacja poradnictwa i wsparcia dla kobiet i/lub rodziny (art. 8. ust. 1-3),
− występowanie przez asystenta rodziny w imieniu osób, na ich żądanie, do podmiotów (z wyłączeniem świadczeniodawców) w celu umożliwienia im skorzystania ze wsparcia, na podstawie pisemnego upoważnienia (art. 8 ust. 3 pkt. 2 ustawy „Za życiem”).
Przykładowe rodzaje działań:
Wsparcie Informacyjne :
dostarczenie informacji dotyczących:
- ofert wsparcia i pomocy rodzinie dostępnych w miejscu zamieszkania, na poziomie powiatu i województwa (adresy instytucji i organizacji pozarządowych, konkretnych specjalistów),
- aktywnych form rodzinnej rekreacji i wypoczynku,
- form zatrudnienia dla rodziców,
- poradnictwo małżeńskie i wychowawcze.
Wsparcie Instrumentalne :
- organizowanie działań samopomocowych (wymiany rzeczy i przysług),
- organizowanie wolontariatu, np. pogotowia lekcyjnego,
- wskazanie możliwości udziału w grupach samopomocowych,
- występowanie przez asystenta rodziny w imieniu osób, na ich żądanie, do podmiotów w celu umożliwienia im skorzystania ze wsparcia, na podstawie pisemnego upoważnienia
Wsparcie Emocjonalne :
- dawanie wspierających komunikatów,
- okazywanie akceptacji, empatii,
- tworzenie bezpiecznej i przyjaznej atmosfery emocjonalnej,
- umożliwienie wglądu w przeżywane emocje,
- stwarzanie okazji do bezpiecznego rozładowania napięcia emocjonalnego,
- pomoc w rozważeniu za i przeciw w czasie przeżywania ambiwalencji w sytuacji podejmowania ważnych decyzji
- elementy poradnictwa psychologicznego,
- elementy interwencji kryzysowej.
Wsparcie Wartościujące :
- docenianie członków rodziny, wskazywanie ich zasobów indywidualnych, rodzinnych,
- ukazywanie rodziny jako wartości,
- wskazywanie wartości rodzinnych, w tym trwałości małżeństwa i integralności rodziny,
- wzmacnianie więzi wewnątrzrodzinnych i międzypokoleniowych,
- ukazywanie dziecka jako wartości,
- zwracanie uwagi na wartość kultury rodzinnej, rodzinnego i aktywnego spędzania czasu wolnego.
Koordynacja Wsparcia :
Opracowanie indywidualnego katalogu możliwego wsparcia oraz pomoc w jego realizacji we współpracy z innymi służbami społecznymi.
Towarzyszenie Instrumentalne i Emocjonalne :
asystowanie:
- w poszukiwaniu rozwiązań sytuacji trudnych i ich realizacji,
- w sytuacjach dnia codziennego,
- w czasie wizyt w instytucjach
- w wyciąganiu wniosków z porażek,
- w przeżyciach emocjonalnych związanych z otrzymaniem informacji o problemach zdrowotnych dziecka, ze stratą dziecka lub jego chorobą.
Pedagogizacja Rodziców :
- dostarczanie wiedzy o celach, zadaniach, treściach, metodach, środkach i uwarunkowaniach procesu wychowania,
- wymiana informacji o wychowaniu w ogóle, o wychowaniu konkretnego dziecka w danej rodzinie, w określonej rodzinnej sytuacji,
- wspólne poszukiwanie rozwiązań problemów wychowawczych,
- modelowanie i trening umiejętności opiekuńczo-wychowawczych.
Elementy Pracy Socjalnej, w Tym Wsparcie Rzeczowe :
- zapewnienie dóbr materialnych, tj. żywność, ubrania, leki, meble, schronienie,
- pomoc w poprawie sytuacji socjalno-bytowej, np. zamianie mieszkania, aktywizacja zawodowa,
- integrowanie środowiska lokalnego (np. poprzez współorganizowanie pikników).
Monitorowanie Postępów :
- wsparcie w utrzymywaniu zmian,
- analiza powrotów do starych przyzwyczajeń,
- docenianie konstruktywnych zachowań.
Działania Zaradcze :
- pomoc dzieciom (i innym osobom zależnym), przy udziale krewnych lub służb interwencyjnych, w zastanej przez asystenta, w czasie wykonywania przez niego obowiązków służbowych, sytuacji zagrażającej ich życiu lub zdrowiu.
