Żyrowa

Żyrowa - leży na północ od Zdzieszowic u stóp zachodniego podnóża Góry Świętej Anny. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1302 roku w bulli papieża Bonifacego VIII jako Zirova, składająca dziesięcinę klasztorowi cystersów z Jemielnicy. Jej nazwa pochodzi od imienia Żyro (z 1198roku). Niemieccy uczeni wywodzą te nazwę od rośliny żyr zajęczy (przynęt zajęczy), która jest często spotykana w tej okolicy. Jak wynika ze źródeł historycznych, wieś należała początkowo do klasztoru cysterskiego z Jemielnicy, a potem do rodziny Żyrowskich, od której odkupił ją w 1631 roku – znany fundator klasztoru franciszkanów na Górze Świętej Anny – hrabia Melchior Ferdynand Gaszyna. W Żyrowej magnat ten pozostawił po sobie stylowy, wczesnobarokowy pałac z lat 1631 – 1644 (gr. I), wchodzący w skład większego zespołu zabudowań.

Żyrowa z lotu ptaka.

Do zespołu pałacowego należy park dworski. Rozległy kompleks budynków założony jest wokół czworobocznych dziedzińców – pałacowego i gospodarczego – oddzielonych od siebie wąskim skrzydłem parawanowym z bramą przejazdową pośrodku. Dwupiętrowy korpus główny wyraźnie góruje nad pozostałymi, znacznie niższymi od niego skrzydłami, jednak piękną sylwetką i wyważonymi proporcjami architektonicznymi odznacza się zwłaszcza skrzydło frontowe, zaopatrzone aż w trzy wieże. Nad przejazdem piętrzy się czworoboczna wieża bramna. Towarzyszą jej po bokach dwie ośmioboczne, częściowo wtopione w korpus, wieże narożne.

Dookoła dziedzińca pałacowego biegnie arkadowy krużganek.Do zespołu pałacowego prowadzi zabytkowa brama wjazdowa. Zabytkowy kompleks pałacowy otacza rozległy park o powierzchni 11,5 ha. Znajdują się w nim unikalne okazy flory takie, jak: miłorząb dwuklapowy, buk pospolity, pnący się po nim bluszcz pospolity, klon jawor, kasztan jadalny, pigwowiec japoński, choina kanadyjska bądź daglezja zielona, zawilec gajowy i żółty, śnieżyczka przebiśnieg i cebulica dwulistna. W bezpośrednim sąsiedztwie pałacu wznosi się kościół filialny św. Mikołaja (gr. II). Zbudowany około 1300 roku w stylu gotyckim, a powiększony i przekształcony w duchu barokowym w I połowie XVIII wieku.

Wczesnogotyckie prezbiterium, którego struktura architektoniczna zachowała się w pierwotnym stanie, przypomina proste układy i rozwiązania stosowane w kościołach cysterskich. Jest ono nakryte sklepieniem krzyżowo -  żebrowym z gładkimi zwornikami i profilowanymi żebrami, spływającymi na zworniki. Niespodzianką w żyrowskim kościele są również dwa obrazy z II połowy XVIII stulecia, zdobiące boczne ołtarze. Wyszły one spod pędzla znakomitego artysty śląskiego Franciszka Sebastiniego.

Kompleks Pałacowo-Parkowy hrabiów von Gaschin

Świadkiem dawnej historii Żyrowej jest stary folwark „Leśnik”, zwany Waldhofem z którego obecnie pozostały jedynie ruiny. W Żyrowej znajduje się również jedyna na Opolszczyźnie, okrągła, dwufunkcyjna kapliczka-studzionka, wzniesiona na początku XIX wieku. Studnia ta służy jednocześnie za kapliczkę przydrożną. Na pobliskim cmentarzu znajduje się stara zabytkowa kaplica cmentarna w stylu klasycystycznym z I połowy XIX wieku. W centrum wsi, po lewej stronie widnieje kapliczka św. Jana Nepomucena - patrona dobrej spowiedzi, opiekuna mostów i obrońcy przed powodzią.

Warto zobaczyć:

• W centrum wsi, po lewej stronie, warto się zatrzymać przy kapliczce św. Jana Nepomucena - patrona dobrej spowiedzi, opiekuna mostów i obrońcy przed powodzią. Jako ksiądz został zamordowany przez czeskiego króla Wacława IV i utopiony w rzece Wełtawie za to, że nie wyjawił tajemnicy spowiedzi jego żony.
• tzw. Kozi Rynk – niezbyt duże rondo z pomnikiem Kozy oraz tzw. „woziwodą”, czyli ręcznym wózkiem z beczką, w której prawie przez 170 lat mieszkańcy wsi wozili wodę z pobliskiej kapliczki-„studzionki”
• Rozłożysty dąb cesarski, posadzonym na pamiątkę pobytu w Żyrowej niemieckiego cesarza Wilhelma II w 1911 roku.
• Jedyna na Opolszczyźnie, okrągła, dwufunkcyjna kapliczka-studzionka, wzniesiona na początku XIX wieku.
• Prawie stuletni budynek szkoły podstawowej. Od 1987 roku mieści się w nim izba regionalna, w której uczniowie zgromadzili bezcenne pamiątki minionych czasów, stare eksponaty, typowe dla górnośląskiej chaty, wielokulturowe świadectwo historii tej ziemi.
• Basztę zamkową z zabytkową bramą wjazdową do pałacu, obok której mieści się najstarszy budynek we wsi – stara plebania z XIV wieku.
• Wczesnobarokowy kompleks pałacowo-parkowy z I połowy XVII wieku, wzniesiony przez hrabiów von Gaschin, a przebudowany przez ostatnich właścicieli - rodzinę von Francken-Sierstorpff. Zabytkowy kompleks pałacowy otacza rozległy park o powierzchni 11,5 ha.
• Gotycko-barokowy, pocysterski kościół filialny pw. św. Mikołaja z 1300 roku. W kaplicy bocznej mieści się grobowiec ostatnich właścicieli pałacu – Johannesa i Mary von Francken-Sierstorpff oraz ich syna Edwina Victora

Kozi rynek.

Warto uczestniczyć

• Wszystkich chętnych zapraszamy do Żyrowej po Bożym Narodzeniu a przed Nowym Rokiem. W tym okresie po wszystkich wsiach naszej parafii pw. św. Marii Magdaleny chodzą już do 10 lat kolędnicy, którzy głoszą dobrą nowinę o narodzinach Pana w pięknej gwarze śląskiej.
• Warto też tu zawitać w ostatnim tygodniu karnawału, kiedy to młodzież gimnazjalna i dzieci ze szkoły podstawowej kultywują tradycyjny obrzęd „wodzenia niedźwiedzia”, podobnie jak dorośli w Krepnej. Różnica polega jedynie na tym, że symboliczną krew niedźwiedzia stanowi sok wiśniowy.

Kamienna brama z basztą przed wejściem do parku pałacowego w Żyrowej.